Edukacja

Edukacja o relacjach polsko-żydowskich to jeden z filarów misji Forum Dialogu, czego wyrazem są nasze programy skierowane do uczniów i uczennic oraz nauczycieli i nauczycielek w całej Polsce. Od początku pandemii wiedzieliśmy, że aby działania edukacyjne nie straciły wartości w tym trudnym czasie, nie możemy naszych programów przenieść jeden do jednego w tryb online. Dlatego skupiliśmy się na wymyśleniu zupełnie nowej formuły działania, tak aby przeciążoną lekcjami zdalnymi młodzież prawdziwie angażować w odkrywanie żydowskiej historii swoich miejscowości.

Nasi eksperci i ekspertki wypracowali nowy system efektywnego prowadzenia warsztatów Szkoły Dialogu online, oparty na odpowiednio skróconych scenariuszach i wyposażony w narzędzia do efektywnej pracy z uczniami i uczennicami. Mimo trudnych warunków nauki, zamkniętych bibliotek i archiwów, a także braku możliwości osobistych spotkań z rówieśnikami i świadkami historii młodzież dołożyła wszelkich starań, aby przywrócić pamięć o żydowskiej przeszłości w swoich miejscowościach i podzielić się nią z innymi.

 

Pochłonięci pracą w grupie, która pokazała im, że razem mogą mieć realny wpływ na przywrócenie pamięci o dawnych mieszkańcach, uczennice i uczniowie nie tylko tworzyli wirtualne mapy żydowskich miejsc w swoich miejscowościach, lecz także podejmowali inne inicjatywy upamiętniające. W Witkowie dokumentowali i tłumaczyli inskrypcje na zachowanych żydowskich nagrobkach, natomiast w Sosnowcu i Chełmie skontaktowali się z potomkami Żydów mieszkających dawniej w ich mieście. Owocem projektów Szkoły Dialogu są liczne fanpejdże, blogi, strony internetowe, opublikowane wywiady i filmy, a w tym wszystkim najbardziej budujące jest obudzone w młodzieży poczucie odpowiedzialności za podtrzymywanie pamięci o żydowskich mieszkańcach. W 2020 roku program Szkoła Dialogu był współfinansowany ze środków Conference on Jewish Material Claims Against Germany, Friends of the Forum oraz osób wspierających z Polski i z zagranicy.

Powodzenie programu Szkoła Dialogu w wydaniu online nie byłoby możliwe bez niezwykłej determinacji trenerek i trenerów, grupy młodych profesjonalistów z pasją, którzy przyczynili się do udoskonalenia scenariuszy lekcji Szkoły Dialogu. W pandemii mogliśmy liczyć na ich kreatywność i doświadczenie w dostosowaniu oferty edukacyjnej do warunków pracy zdalnej. Staramy się także wspierać rozwój zawodowy naszych stałych współpracowników i współpracowniczek. W 2020 roku, jeszcze przed wybuchem pandemii, zorganizowaliśmy dla grona edukatorów i edukatorek dwudniowe seminarium poświęcone współczesnemu życiu żydowskiemu, a później także profesjonalne szkolenie w zakresie narzędzi cyfrowych.

Szkoły, które wzięły udział w programie Szkoła Dialogu w 2020 roku:

  • X Liceum Ogólnokształcące w Białymstoku
  • Zespół Szkół im. J. Tuwima w Bielsku-Białej
  • Zespół Szkół Energetycznych i Transportowych w Chełmie
  • Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej w Dynowie
  • Szkoła Podstawowa w Janowcu
  • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Jana Pawła II w Kraśniku
  • Zespół Szkół w Oleszycach
  • Zespół Szkół Usług i Przedsiębiorczości w Płocku
  • Zespół Szkół Ponadpodstawowych im. Jana Pawła II w Radzyniu Podlaskim
  • Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Sobkowie
  • II Liceum Ogólnokształcące im. Emilii Plater w Sosnowcu
  • I Liceum Ogólnokształcące im. Powstańców Wielkopolskich w Wągrowcu
  • Szkoła Podstawowa im. Adama Borysa w Witkowie
  • Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Załukach

Nawet pandemia nie powstrzymała nas przed uroczystym uhonorowaniem pracy uczestniczek i uczestników zeszłorocznej edycji programu Szkoła Dialogu, a także szkół, które kontynuują swoje zaangażowanie w przywracanie żydowskiej historii swoich miejscowości po zakończeniu warsztatów. Gala Szkoły Dialogu podsumowująca rok 2019 odbyła się w formie online, dzięki czemu mogło ją obejrzeć aż 3000 osób z Polski i całego świata!

Zdobywając i pogłębiając wiedzę o tej tak znacznej mniejszości narodowej, odkryliście, że w tej liczbie sześciu milionów pomordowanych mieszczą się zwykli ludzie – kobiety i mężczyźni, starcy i dzieci, kupcy, akademicy, rzemieślnicy. Ludzie tacy jak obecnie wokół was. Ośmielam się stwierdzić, że tymi badaniami, pomyślnie zakończonymi projektami przywróciliście im twarze człowiecze. I za ten wasz trudny i godny podziwu wysiłek wyrażam podziękowanie i głęboką wdzięczność.


Leon Weintraub, gość honorowy Gali Szkoły Dialogu

Dla uczniów i uczennic dodatkową wartością była możliwość zaproszenia na uroczystość swoich rodzin i bliskich. Szeroka publiczność mogła usłyszeć, jak nasi goście specjalni opowiadają, co najbardziej zachwyciło ich w zrealizowanych przez młodzież projektach. Wśród nich znalazł się Leon Weintraub, Ocalały z Zagłady, a także Henryk Wujec, Bogdan Borusewicz, wicemarszałek Senatu, Alexander Ben Zvi, ambasador Izraela w Polsce oraz wspierająca od wielu lat Szkołę Dialogu i inne działania edukacyjne Nancy Powell, którzy nagrali swoje przesłania dla młodzieży. To wszystko było możliwe dzięki współpracy z firmą IDFX, która przygotowała wirtualne wydarzenie, współfinansowane przez Friends of the Forum, Dutch Jewish Humanitarian Fund oraz osoby wspierające z Polski i z zagranicy. Jesteśmy także wdzięczni instytucjom, które wsparły Galę rzeczowo.

Podczas Gali przyznaliśmy nagrody w czterech kategoriach:

  • „Różnorodność działań” – Szkoła Podstawowa imienia Bolesława Prusa w Kałuszynie
  • „Odkrywanie historii” – Szkoła Podstawowa imienia Tadeusza Kościuszki w Długosiodle
  • „Innowacyjność” – II Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Dwujęzycznymi im. św. Królowej Jadwigi w Siedlcach
  • „Wpływ na lokalną społeczność” – Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza w Przasnyszu

Dla wielu świeżo upieczonych strażników pamięci zakończenie warsztatów Szkoły Dialogu to dopiero początek ich zaangażowania. Absolwenci i absolwentki programu, przy wsparciu inspirujących nauczycieli i nauczycielek, nadal upowszechniają wiedzę o dziedzictwie żydowskim. W 2020 roku 27 szkół kontynuowało różnorodne działania na rzecz podtrzymywania pamięci o dawnych żydowskich sąsiadach w swoich miejscowościach.

Myślę, że najważniejszą lekcją jest to, żeby po prostu dostrzegać ludzi w innych ludziach, żeby być otwartym. Chodzi o to, żeby ta historia nigdy się nie powtórzyła.



Uczennica szkoły kontynuującej w Legionowie

Cieszymy się, że w 2020 roku udało nam się pogłębić relację z nauczycielami i nauczycielkami angażującymi się w edukację o dziedzictwie żydowskim w Polsce. W tym niełatwym dla edukacji czasie staraliśmy się wyjść naprzeciw ich potrzebom i rozszerzyliśmy ofertę działań i materiałów dotykających tematów związanych z historią i kulturą Żydów. Przygotowaliśmy scenariusze lekcji online, kompletne pakiety materiałów, dzięki którym można przeprowadzić ciekawe i kreatywne zajęcia w systemie zdalnego nauczania. Uruchomiliśmy także specjalny newsletter dla nauczycieli. Z bazy materiałów i ze spotkań online – całodziennych seminariów, szkoleń tematycznych i spotkań z ekspertami – skorzystało prawie 120 nauczycieli i nauczycielek.

Aby kontakt z nauczycielami był jeszcze bliższy, zorganizowaliśmy szereg spotkań odpowiadających na potrzebę ciągłej profesjonalizacji i rozwoju w zakresie edukacji na rzecz pamięci. Zaprosiliśmy odbiorców na spotkanie online o złożoności wykorzystania obrazów do budowania narracji o Zagładzie, a także szkolenie z korzystania z archiwów i centrów informacyjnych dostępnych online, aby nauczyciele i młodzież mogli skutecznie zgłębiać historię żydowską swoich miejscowości.

Kontynuowaliśmy także program seminariów wykorzystujących wątki filmu Kto napisze naszą historię w reżyserii Roberty Grossmann, przedstawiającego historię Archiwum Ringelbluma – Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego. Podczas seminariów, początkowo stacjonarnie, a później także online, Archiwum Ringelbluma zostało przedstawione jako narzędzie do budowania narracji o Zagładzie opartej na świadectwach Żydów i wytworzonych przez nich źródłach, a więc tego, jak chcieliby być pamiętani. Działania edukacyjne związane z filmem Kto napisze naszą historię odbywają się dzięki wsparciu Al and Gayle Berg Family Foundation.

Forum postrzega edukację jako podstawę wszelkich działań, które mają realny wpływ na prowadzenie rzetelnego i konstruktywnego dialogu polsko-żydowskiego. Miniony rok był okazją do rozwoju naszych programów tak, by realizacja ich celów była możliwa również w trybie online.